Kemoterapinin hangi yan etkileri vardır?
yazar: Dipl.-Biol. Maria Yiallouros, PD Dr. med. Gesche Tallen, Yayın İzni: Prof. Dr. med. Ursula Creutzig, türk tercüman: Sait Kont, Last modification: 2017/10/25 https://kinderkrebsinfo.de/doi/e75193
Kemoterapi [kemoterapi] sadece kanserli hücrelere zarar vermez, örneğin ağız ve barsak mukoza tabakası hücreleri, saç kökü hücreleri ve kemik iliği hücreleri gibi sağlıklı, sıkça ve çabuk bölünen hücrelere de zarar verir. Bu nedenle tedavi süresinde ilaçların cinsine ve dozuna bağlı olarak bazı yan etkiler meydana gelebilir.
Aşağıda istenmeyen bu yan etkilerin bazıları sayılmaktadır. Önce bilinmesi gereken hususların birisi, her hastanın kemoterapiye tepkisinin aynı olmamasıdır. Bunun anlamı kısaca şudur: Bu yan etkilerin hepsi, her hastada belirmeyebilir. Ayrıca hastalar, olası yan etkileri değişik şekil ve şidetlerde algılayabilir.
Kemoterapinin sıkça rastlanan yan etkileri şunlardır:
- Sindirim sisteminde rahatsızlıklar, mide bulantısı, kusma, ishal.
- Saç dökülmesi.
- Kemik iliğinde hasar ve buna bağlı olarak alyuvar, akyuvar ve kan parçacıklarının oluşumuna zarar verilmesi. Kan hücrelerindeki eksiklik, akut ve bazı hallerde hayati tehlike oluşturabilecek boyutta bir enfeksiyon tehlikesine, artan boyutta bir kanama eğilimine veya kansızlığa neden olabilir.
- Şu organ ve sistemlerde fonksiyon arızaları belirebilir: Kalp, böbrekler, kulaklar, beyin ve sinir sistemi, karaciğer ve akciğer.
- Erkeklerde testislerde ve kadınlarda yumurtalıklarda bulunan germinal bezlerde arızalar ve buna bağlı olarak çocuk yapabilme ve hamile kalabilme konusunda arızalar belirebilir.
Arızaların boyutu ve düzelebilmesi, verilen sitostatik ilaçların türü ve dozu ve de hastanın yaşı ve genel sağlık durumu gibi faktörlere bağlıdır.
Tavsiye: Tedavi ekibinize başvurunuz ve bir konuşma çerçevesinde örneğin şu konularda bilgi edininiz: Tedavide kullanılması düşünülen her yeni madde ve ilaç, bunun kullanılma sebebi ve şekli, diğer ilaçlarla olası etkileşimi, olası genel ve belirli yan etkileri ve komplikasyonları, yan etkilere ve komplikasyonlara karşı alınabilecek önlemler. Bu bilgilenme, mümkünse yeni ilaçla tedaviye başlamadan önce yapılmalıdır. Bu suretle hem kendinizi hem de çocuğunuzu yeni durumlara karşı hazırlamış olursunuz.
Tedavi ekibiniz kemoterapinin yan etkilerinden kaçınmak için ve bunların belirmesi halinde tedavi edilmeleri hedefiyle hazırlıklı olacaktır ve bu konuda önlem amaçlı destekleyici (supportif) terapiye başvuracaktır (destek tedavisi). Burada destekleyici terapi konusunda etraflı bilgiler sunulmaktadır.
Hastanın kendisi veya yakınları da yan etkiler ve komplikasyonlardan mümkün mertebe kaçınabilmek veya etkilerini hafifletebilmek için bazı önlemler alabilir. Bu husus, hastanın evinde geçirdiği süreler için, özellikle terapiye ara verildiğinde veya ambulant tedavi devrelerinde geçerlidir.
Aşağıda evdeki sürelerle ilgili bazı tavsiyeler sunulmaktadır. Bunlar örneğin beslenme, enfeksiyonlardan kaçınma, kanama belirmesi durumunda davranış ve tedaviden kaynaklanan yan etkilerin hafifletilmesi hususlarını kapsamaktadır. Kişisel durumunuzla ilgili tavsiyeler için ise, lütfen tedavi ekibinize başvurunuz.
