Hastalar ve yakınları bir radyoterapiye nasıl hazırlanabilirler?

yazar: Dr. med. habil. Gesche Tallen, editör: Maria Yiallouros, Yayın İzni: Prof. Dr. med. Dr. h.c. Günter Henze, türk tercüman: Sait Kont, Last modification: 2020/06/18 https://kinderkrebsinfo.de/doi/e221095

Aşağıda çocuk ve gençlerin ve yakınlarının radyoterapiye kendilerini nasıl hazırlayabilecekleri hususunda tavsiyeler sunulmakta ve „test radyoterapi“ konusunda bilgi verilmektedir.

Bilgiler ve tavsiyeler

Bir radyoterapi‎ başlamadan önce hastayla ve yakınlarıyla bilgilendirme konuşmaları yapılır, örneğin hastane istasyonunda görevli tedavi ekibi ve özellikle radyoterapi uzmanıyla konuşulur. Ayrıca hasta ve yakınları isterse psikososyal konuşmalar ve hazırlık da yapılabilir. Bu suretle hastaya, ebeveynlerine, diğer yakınlarına, kardeşlerine ve de tedavi ekibine bu zor devrede mümkün mertebe ruhi baskı ve stres oluşmasını önlemeye gayret edilir.

Hasta büyük çocuklar ve gençler ve bunların ebeveynleri için hazırlık çerçevesinde ve radyoterapi süresi boyunca örneğin aşağıdaki şekilde hareket etmek başarılı olmuştur:

Hastanın yaşına uygun bilgilendirme malzemelerinin okunup incelenmesi (örneğin tedavi ekibinin sunduğu yazılı bilgilendirme broşürlerine, kitapçıklara ve video filmlerine bakılması; ayrıca internet sitemizde sunulan bilgilere bakılması).
Korkuya neden olabilecek ifadelerden kaçınılması (örneğin çocuğun önünde, „bu çocuk rahat duramaz“ gibi ifadelerden kaçınılması uygundur).
Bir anne ve baba olarak çocuğunuza baskı yapmayınız. Örneğin çocuk radyoterapi esnasında rahat duramazsa, ona sert davranmayınız, çocuğa yalvarmayınız, rahat durmazsa onu ceza vermekle tehdit etmeyiniz. Çocuk rahat durmazsa bu bir felaket anlamına gelmez. Gerekirse bir sonraki radyoterapi seansından önce çocuğa uygun bir müsekkin verilir veya ertesi gün yeniden bir deneme yapılır. Çocuğun böyle bir davranışıyla seans biraz gecikirse veya uzarsa, tıbbi bir sorun oluşmaz.
„Neden“ diye tartışmayınız; bunun yerine örneğin „nasıl“ ile ilgileniniz. Örneğin şu şekilde konuşabilirsiniz: "Sevdiğin oyuncak bebeklerden biri de beraberinde gelsin mi?", "Bekleme odasında hangi kitabı okumak istersin?", "Bittikten sonra mükafat olarak ne yapalım?"
Radyoterapi konusunda tecrübesi olan çocuk ve gençlerle bağlantı kurulabilir veya çocuklarına radyoterapi uygulanmış annelerle ve babalarla kontak kurmak mümkün olabilir. Bunları oturduğunuz şehirde veya "online" yani internet üzerinden örneğin "Onko-Kids" organizasyonu yardımıyla gerçekleştirmek mümkündür.

Daha küçük yaştaki hastalar için aşağıda belirtilen şekilde davranabilirsiniz:

Oynayarak radyoterapiye „hazırlanmak“: Örneğin odayı biraz karartmak, sakince beklemek, kronometre ile süreyi ölçmek, renkli kalemle resim yapmak, ışınlama maskesini takmak, değişik rollerde oyun oynamak: Örneğin çocuk oradaki uzmanlardan birini „ışınlar“, veya bunun tersi de yapılabilir; çeşitli oyuncak figürlerle „ışınlama“ oyunu oynanabilir.
Çocuğun önünde uzman personelle çocuk diliyle konuşmak.
Işınlama odasından herkesin dışarı çıkması gerektiğinde dışarı çıkmak için „vedalaşmak“ oyununu oynamak.
Radyoterapiye gidişi adeta bir „gezi“ gibi ele almak ve gezi için çantayı hazırlamak (Örneğin şunları almak: Bir içecek, bir dilim reçelli veya peynirli ekmek, orada oynanabilecek bir çocuk oyunu, bekleme odasında bakılabilecek resimli bir çocuk kitabı vesaire).
Küçüklere uygun ama tedavi konusuyla alakalı „radyoterapi“ konulu kitapçık ve broşür bulundurmak ve gençlere bunları tavsiye etmek. Bu konuda Deutsche Kinderkrebsstiftung kuruluşunun (Alman Çocuk Kanseri Vakfı) sunduğu resimli çocuk kitapları önerilebilir.

Işınlama testi

Büyük tedavi merkezlerinde bilgilendirme konuşmalarıyla ışınlanacak vücut bölgesinin belirlenmesi (lokalizasyon) arasında birkaç gün için (hem hasta istasyonunda hem de radyoterapi kliniğinde) bir „ışınlama testi“ (radyoterapi testi) uygulanır. Bunun amacı, hastanın yaşına uygun bir şekilde yavaşça ışınlama terapisine başlamaktır.

Bu ışınlama testine örneğin şunlar dahildir: Radyoterapi ekibiyle tanışmak; bilgisayar ekranına bakarak neler olduğunu görebilmek; ışınlama odasına girmek; oradaki bilgisayarı kullanmak; çocuğun beraberinde getirdiği oyuncak bebeği ışınlamak; üzerinde yatılacak sehpayı kumandayla hareket ettirmek ve denemek, sehpanın üzerine çıkmak, oturmak ve yatmak; ışınlama maskesini denemek; ışınlama odasında tek başına kalmak; arkadaşlarına göstermek için resim çekmek; her öğrenilen yeni adım için bir mükafat öngörmek. Bu ışınlama testi uygulamasıyla, sonradan nerede zorluklar çıkabileceği önceden tahmin edilebilir. Test hızı, hasta çocuğa göre ayarlanır.