Kanser hastalığının belirtileri nelerdir?

yazar:  PD Dr. med. Gesche Tallen, editör:  Maria Yiallouros, Yayın İzni:  Prof. Dr. med. Dr. h.c. Günter Henze, Dr. med. Ebru Saribeyoglu, türk tercüman:  Sait Kont, Last modification: 2015/10/28 https://kinderkrebsinfo.de/doi/e1828

Çocuklarda ve gençlerde kanseri erken fark edebilmek zordur. Çünkü kanser önce pek önemsenmeyecek bir şekilde belirebilir: Mor bir leke olarak, ateş yaparak, baş ağrısı yaparak. Buna rağmen böyle belirtilerde hiç gecikmeden çocuk doktoruna başvurulması tavsiye edilir.

Çocuklarda ve gençlerde ortaya çıkan bazı hastalık bulguları uzun süre kaybolmazlarsa, „kanser“ ihtimali ciddi olarak düşünülmelidir. Örneğin belirtiler normal bir üşütmeden daha uzun süre devam ediyorsa ve veya hastalık bulguları artıyorsa, durum dikkatle izlenmeli ve mutlaka bir çocuk doktoruna gidilmelidir.

Kötü huylu bir hastalık durumunda görülen genel belirtiler (semptomlar) bölgesel (lokal) hastalık belirtilerinden daha değişik bir durum arz ederler.

Genel hastalık belirtileri

Kansere hastalanan organizma bütün gücüyle, çoğalan kanserli hücrelerle boğuşup onları imha etmek ister. Bu mücadelenin bir neticesi olarak genel hastalık belirtileri ortaya çıkar. Çok enerji ve kuvvet gerektiren yoğun bir mücadele oluşmaktadır; bu yoğun mücadele hastayı gittikçe yorar ve bitkin hale getirir.

Genel hastalık belirtilerinden bazıları örneğin şunlardır:

  • Ateş
  • Solgunluk
  • Genel durgunluk, oyun oynamak istememek, konsantrasyon zayıflığı
  • Büyüme ve gelişme gecikmeleri
  • Kilo kaybı

Tabii ki her ateşli ve halsiz çocuk kanser değildir. Ama bu bulgular nedeni belirsiz bir şekilde uzun süre ısrar ederse, kanser ihtimali üzerinde de durulmalıdır.

Bölgesel hastalık belirtileri (lokal semptomlar)

Hastalanan organlardaki kanser hücreleri tekrar tekrar bölünür ve çoğalırlar: Bundan dolayı bulundukları yerde daha fazla yer kapladıklarından, o bölgede bir daralmaya neden olurlar. Bu daralmadan dolayı semptomlar ortaya çıkar. solid‎ tümörler ilgili organın sağlıklı dokusunun içine doğru büyüyebilirler. Tümör bu durumda sağlıklı dokuyu sıkıştırıp itekler ve bulunduğu organın normal işlev görmesini etkiler veya işlevini tamamen önler..

Lokal semptomlar örneğin şunlardır:

  • Bölgesel şişkinlikler ve ağrılar (örneğin lenf bezi kanserlerinde lenf düğümleri‎nde şişkinlik, Wilms tümörü‎ kanserinde karın çevresinin büyümesi, beyin tümörü‎ halinde baş ağrıları)
  • Görme bozuklukları (örneğin retinoblastom‎kanserinde)
  • Bilinç bozuklukları, felç, havale (örneğin belirli beyin tümörlerinde)
  • kemik iliği‎nde kanser durumunda kemik ağrıları (örneğin lösemi‎)
  • Bazı kanser hücreleri, organların fonksiyonlarını etkileyen maddeler üretebilirler. Bunlar organların çalışma sürecini bozabilir ve çeşitli hastalık belirtilerine neden olabilirler. Örneğin nöroblastom‎ hastalığında kanser hücreleri katekolamin‎ üretirler. Bu madde tansiyon dalgalanmalarına neden olabilir.
  • Öte yandan bazı kanser hücreleri tümör markeri‎ belirteçleri) diye adlandırılan tipik maddeler üretirler ve bunları kan dolaşımına verirler. Bu tümör belirteçlerinin saptanması bir kanserin söz konusu olduğuna dair bir bilgi oluşturabilir. Bir hastalığın tedavi süreci, yani tedaviye alınan yanıt ve/veya prognoz‎, diğer bir deyişle tedavinin başarı beklentisi, böyle tümör markerleri aracılığıyla belirlenebilir. Burada söz konusu tümör markerleri örneğin hepatoblastom‎ hastalıgında Alpha-1-Fetoprotein‎, geminal hücre tümörü‎nde Beta-HCG markeridir.

Bazı kanser hücreleri, organların fonksiyonlarını etkileyen maddeler üretebilirler. Bunlar organların çalışma sürecini bozabilir ve çeşitli hastalık belirtilerine neden olabilirler. Örneğin nöroblastom‎ hastalığında kanser hücreleri katekolamin‎ üretirler. Bu madde tansiyon dalgalanmalarına neden olabilir.

Öte yandan bazı kanser hücreleri tümör markeri‎ (belirteçleri) diye adlandırılan tipik maddeler üretirler ve bunları kan dolaşımına verirler. Bu tümör belirteçlerinin saptanması bir kanserin söz konusu olduğuna dair bir bilgi oluştura-bilir. Bir hastalığın tedavi süreci, yani tedaviye alınan yanıt ve/veya prognoz‎, diğer bir deyişle tedavinin başarı beklentisi, böyle tümör markerleri aracılığıyla belirlenebilir. Burada söz konusu tümör markerleri örneğin hepatoblastom‎ hastalıgında Alpha-1-Fetoprotein‎, geminal hücre tümörü‎nde Beta-HCG marke-ridir.

Kanser nasıl kanıtlanır?

Birçok kanser türleri bulunmaktadır. Hastalığın türüne ve sebep olduğu tipik hastalık belirtilerine göre tanı için değişik tetkikler gereklidir.

Önce hastanın anamnez‎i denilen hastalık öyküsünün detaylı bir şekilde alınması gerekir. Bunu aile hekiminin veya çocuk doktorunun fiziksel muayene‎si izler. Bunun ardından çocuk ve gençlerde kanser hastalıkları alanında uzman hekimler muayenelerine başlarlar. Bu uzman hekimler örneğin çocuk onkologu, çocuk cerrahı, anastezist‎ ve beyin ve sinir cerrahı‎ olabilir.

Erişkinlerde olduğu gibi erken tanı için tarama tetkikleri yaptırmak , çocuk ve genç kanser hastalarında pek önemli bir rol oynamaz. Bunun sebebi, hastalığın genellikle çok çabuk ilerlemesidir.